Keuzehulp: Hoe kies je de beste stijgijzers?

Framematerialen

• Roestvrijstalen stijgijzers zijn met name geschikt voor traditionele bergsport. Hun duurzaamheid maakt ze essentieel bij technisch, diep en ijzig terrein.
• Aluminium stijgijzers kunnen ideaal zijn voor sneeuwveldjes en bergbeklimmers die ook stukken skiën. Hun lage gewicht maakt ze beter geschikt voor alpinisme, maar ze zijn niet bedoeld om te gebruiken op rotsterrein.

Gewicht
Aluminium stijgijzers zijn het lichtst, maar wanneer je op gewicht bespaart, nemen over het algemeen duurzaamheid en kracht af. Voor niet-technisch klimmen is aluminium een goede keus – vermijd alleen mixed routes met aluminium stijgijzers. Bedenk ook goed vantevoren hoe je route eruit zal zien en of je dit terrein gaat tegenkomen.

Een semi-rigide ontwerp biedt de voordelen van goede prestaties onder de meest diverse omstandigheden. Het is voldoende flexibel voor winterwandelingen, maar is rigide genoeg voor gematigd ijsklimmen. Je zou bijvoorbeeld semi-rigide stijgijzers kunnen gebruiken wanneer je een stijgijzer zoekt dat het goed doet bij de aanloop van de route, maar ook bij de technische tocht die daarop kan volgen.

Bij sommige modellen is het mogelijk om de linking bar (de bar tussen teen en hiel) bij te stellen, zodat een stijgijzer van een semi-rigide in een flexibel stijgijzer verandert – welke comfortabeler is tijdens wandeltochten en minder snel vol sneeuw komen te zitten.

Semi-rigide stijgijzers zijn gemakkelijker te verstellen dan oude, rigide ijzers en passen op meer verschillende soorten bergschoenen. Als je een flink gekromde bergschoen hebt, kun je asymmetrische center bars aanschaffen om een betere pasvorm te krijgen. Of je kunt een langere of flexibele (‘spring steel’) center bar gebruiken, afhankelijk van je maat en het type schoen.

Let op: Er zijn semi-rigide stijgijzers voor links en rechts. Dit wordt bepaald door de oriëntatie van de center bar.

Soorten bindingen
Aan de meeste bergschoenen zijn stijgijzers met een van de drie onderstaande bindingen te bevestigen: hybride, step-in of strap-on. Als je overschoenen draagt (op grote hoogte of onder extreem koude omstandigheden), is het belangrijk dat je stijgijzers past met deze overschoenen aan, aangezien het extra materiaal de pasvorm van de stijgijzers kan beïnvloeden. Sommige leveranciers maken ook stijgijzers met teenbeugels die over telemarkschoenen passen.

Hybride
Ook wel mixed of semi-step stijgijzers genoemd. Hybride stijgijzers zijn uitgerust met een hielhendel en een teenband. Ze vereisen schoenen met een stijve zool en een hielgroef voor de hielhendel. De teenband gaat gewoon over de neus van de schoen en is daardoor gemakkelijk goed te bevestigen, zelfs met handschoenen aan.

Step-in
Bij dit systeem houdt een teenbeugel de neus van de schoen op zijn plaats, terwijl een hielbeugel met spanningshendel de stijgijzers aan de hiel bevestigd. Daarnaast zijn deze stijgijzers standaard voorzien van een enkelband. Als de schoen/stijgijzer-pasvorm klopt, is het resultaat een zeer veilig systeem. Deze stijgijzers zijn het gemakkelijkst aan te trekken van alle bindingen, ook met handschoenen en in de sneeuw. Ze vereisen stijve zolen en groeven bij hiel en teen van op zijn minst 0,95 cm. Een voordeel van het step-in systeem is dat je de lengte van de frontpunten kunt bijstellen naar gelang het soort terrein. Step-in stijgijzers worden aangeraden voor bergbeklimmers die ook stukken skiën en bij telemarkschoenen.

Strap-on
Dit soort stijgijzers is over het algemeen uitgerust met nylon banden. Het mooie van dit systeem is dat het op vrijwel alle soorten laarzen en schoenen past (let wel even op of de center bar geschikt is voor hoe flexibel je schoeisel is). Deze stijgijzers zijn wat minder snel aan te trekken, maar ze kunnen strak genoeg vastgezet worden voor gematigde ijstochten. Een goede keus wanneer je één stijgijzer gebruikt in combinatie met verschillende schoenen. Strap-on bindingen zijn echter niet zo precies als step-in bindingen – er kan wat beweging tussen schoen en stijgijzer optreden.

De meeste stijgijzers hebben 10 of 12 punten. Het is belangrijk dat de punten zich op de juiste plaats bevinden (onder de voorvoet en in lijn met de vorm van de schoen). Vandaag de dag zijn er enkele zeer technische modellen waarbij de punten getande zijkanten hebben, zodat het stijgijzer zelfs grip heeft op plaatsen waar de punt geen sneeuw of ijs doorboort.

Stijgijzers kunnen gebruikt worden voor winterwandelingen en traditionele bergsport, maar ook voor overhangende gemengde routes. Naargelang tochten extremer worden, neemt het aantal punten (en de rigiditeit) van de stijgijzers toe.

De meeste 10-punts stijgijzers zijn ideaal voor ski- en gletsjertochten. Ze zijn te gebruiken voor het beklimmen van vulkanen of tijdens het volbrengen van de Haute Route.

Stijgijzers voor technisch en gemengd klimmen hebben agressievere frontpunten, die veelal bijgesteld en vervangen kunnen worden. Deze stijgijzers zijn ideaal voor het beklimmen van bevroren watervallen. In sommige gevallen is het mogelijk de lengte van de frontpunten direct aan te passen.

Bij stijgijzers die specifiek geschikt zijn voor gebruik op bevroren watervallen kunnen de frontpunten geconfigureerd worden als dual-point, monopoint of monopoint offset. Soms veranderen klimmers de hoek van de punten van hun stijgijzers, met een steilere hoek voor dry tooling, wanneer trekken met de voeten nodig is (zoals met klimschoenen bij overhellende stukken).

Voor traditionele bergsport is het makkelijker lopen met minder uitstekende frontpunten. Voor technisch klimmen heb je langere frontpunten nodig. De meeste technische step-in stijgijzers kunnen aan de voorkant bijgesteld worden, zodat de teenpositie aangepast kan worden naargelang je loopt of klimt.

Frontpunten
De naar voren wijzende punten (of punt) op stijgijzers:

• Horizontaal: Deze dual points zijn geschikt voor bijna iedere vorm van alpiene of ijs/sneeuwklimmen.
• Verticaal: Deze dual points genieten de voorkeur voor steile watervallen en gemengde tochten. Deze frontpunten glijden gemakkelijk in spleten in het ijs en zijn verstelbaar en te vervangen. Sommige technische stijgijzers hebben een tweede frontpunt voor extra steun en grip.
• Monopoint: Deze eenpuntige stijgijzers zijn populair voor technisch klimmen op een waterval en gemengd klimmen. De specifieke eigenschappen van een route (evenals de omstandigheden) dicteren vaak het soort stijgijzer dat het beste gebruikt kan worden.
   

Modulair versus niet-modulair
Punten zijn modulair (verstelbaar) of niet-modulair (gefixeerd).

• Met modulaire punten is het mogelijk de tanden te vervangen of aan te passen aan het soort lopen of klimmen dat je van plan was. Als je veel gemengde rots-en-ijstochten maakt en denkt je punten uiteindelijk te moeten vervangen, is het slim om modulaire stijgijzers aan te schaffen.
• Hoewel niet-modulaire punten geslepen kunnen worden, worden ze korter naarmate ze slijten. Deze uit één deel bestaande punten zijn over het algemeen lichter dan modulaire punten. En omdat er geen sprake is van bewegende onderdelen, hoef je je geen zorgen te maken over loszittende schroefjes.

Het op elkaar afstemmen van schoen en stijgijzer is essentieel voor goede prestaties en veiligheid. Het type schoen bepaalt welke bindingen geschikt zijn. Ultralichte strap-on stijgijzers werken bijvoorbeeld bij ultralichte wandelschoenen, maar zijn niet geschikt voor traditionele bergsport of ijsklimmen. Een stijgijzer bevestigd aan een schoen met flexibele zool zal niet zo goed passen als bij een schoen met rigide zool. Enige overwegingen:

Bepaal wat voor soort schoenen je hebt. Is de zool zeer flexibel, semi-flexibel of rigide? Hebben ze teen- of hielgroeven of beide? Als je zeer flexibele schoenen hebt zonder teengroef en je bent van plan technische klimstijgijzers te dragen, heb je wellicht nieuwe schoenen nodig.

Welke activiteiten ga je ondernemen? Voor traditionele bergsport of ijsklimmen is het belangrijk naar de teen en hiel van je schoen te kijken. Je hebt diverse mogelijkheden op het gebied van bindingen. Voor lopen zijn minder technische stijgijzers met strap-on bindingen aan te raden. Als je step-in stijgijzers wilt, zijn schoenen met rigide zool en brede groeven bij teen en hiel belangrijk.

Zorg dat de flexibiliteit van je schoeisel overeenkomt met de flexibiliteit van je stijgijzer. Zeer flexibele schoenen vereisen stijgijzers met een flexibele center bar die de voorkant met de achterkant verbindt. Je kan aluminium stijgijzers dragen met sneakers (en strap-on bindingen) voor lichte bergsport of gletsjertochten, als je maar zorgt dat de flexibiliteit aan elkaar gewaagd is.

Neem je bergschoenen mee als je gaat passen. Dit is een simpele manier om ervoor te zorgen dat stijgijzers passen. Stem de flexibiliteit, vorm en lengte van de center bar af op de schoen. Klimmers maken vaak micro-aanpassingen, zoals het bijstellen van de teenbeugel om een naadloze pasvorm te bewerkstelligen.

Kies bij twijfel voor een strap-on systeem. Dit sluit het beste aan bij het meeste schoeisel, zodat je in ieder geval zeker weet dat je stijgijzer past.

Anti-balling plates: Alle stijgijzers zijn uitgerust met anti-balling plates (meestal gemaakt van ABS-plastic) om ervoor te zorgen dat sneeuw niet aan de onderkant van het stijgijzer blijft plakken. Dit is belangrijk, omdat de grip anders vermindert. Anti-balling plates worden ten zeerste aangeraden door de UIAA (de Internationale Klim- en Bergsportfederatie).

Stijgijzerhoezen en puntbeschermers: Bescherm je bagage en jezelf tegen de scherpe stijgijzerpunten met rubberen puntbeschermers of een stijgijzerhoes van extra stevig nylon. Hoezen helpen je snel en makkelijk je stijgijzers op te bergen; rubberen puntbeschermers nemen minder ruimte in en zijn goedkoper.

Gaiters/gamaschen: In aanvulling op een stijgijzerhoes kun je een stevig paar gamaschen overwegen om je broek en onderbenen te beschermen tegen de scherpe stijgijzerpunten.

Losse onderdelen: Voor de meeste stijgijzers kun je diverse center bars aanschaffen. Deze maken het stijgijzer meer of minder flexibel en staan je toe stijgijzers aan grotere schoenen te bevestigen. Als je naar een afgelegen gebied gaat, is het een goed idee om extra teen- en hiel[bails], schroeven en een extra center bar mee te nemen. Bekijk onze afdeling met spare parts.